Joe Biden’ın öncelikleri neler olacak, ABD’de Donald Trump’ın hangi siyasetleri süratle değiştirilecek?

ABD’nin 46. Lideri seçilen Joe Biden, seçim zaferinin akabinde en büyük önceliği olan koronavirüs salgınıyla uğraş konusunda birinci adımlarını atmaya ve takımını oluşturmaya başladı.

Çalışmalarına başlayan Biden grubu birinci adımın test sayısını artırmak ve Amerikalılardan maske takmalarını istemek olacağını söylüyor.

Biden’ın Pazartesi günü 12 bireyden oluşan koronavirüsle uğraş grubunda yer alacak isimleri açıklaması bekleniyor.

Öte yandan Lider Trump şimdi seçimde yenildiğini kabul etmiş değil ve sonucu değiştirici olması ihtimali görülmese de kritik kimi eyaletlerde oyların sayımı hala devam ettiği için Biden’ın seçim zaferi resmen ilan edilebilmiş değil.

Lakin ülkede gelenek olduğu üzere, önde gelen Amerikan medya kuruluşlarının seçimi Biden’ın kazandığına kanaat getirip bunu ilan etmesi akabinde Demokratlar Ocak ayında iktidarı devralmak üzere hazırlıklarını yapmaya başladılar.

Demokratların öncelikli adımları ortasında Kongre’nin onayını almaya gerek olmadan yürürlüğe girebilen bir dizi Başkanlık Kararnamesi de olacağı, ve bunlarla Trump’ın birtakım siyasetlerinden geri dönüşün hedefleneceği haberleri de geliyor.

ABD medyasında yer alan haberlerde bunlar ortasında şu mevzuların olacağı konuşuluyor:

Joe Biden, ABD’nin resmen Çarşamba günü çekilmiş olduğu Paris İklim Mutabakatı’na tekrar katılacak
Biden Dünya Sıhhat Örgütü’nden (WHO) çekilme kararını geri alacak
Biden ayrıyeten birden fazla Müslüman yedi ülkenin vatandaşlarına konulan seyahat yasağını kaldıracak
Obama periyodunda yürürlüğe giren, ABD’ye çocukken gelmiş evraksız göçmenlere yasal statü verilmesi uygulamasına da geri dönecek.

Biden seçimi kazandığı belirli olduktan sonra Cumartesi günü yaptığı birinci konuşmada ABD’nin “yaralarının sarılma zamanı” olduğunu söyledi, bölünme değil birleşmeyi sağlama kelamı verdi.

Direkt Trump’ı destekleyen seçmene seslenen Biden, “Muarızlarımızı düşman olarak görmeye bir son vermeliyiz” dedi.

ABD Lider Yardımcısı seçilen Kamala Harris ile birlikte internette bir geçiş periyodu sitesi açan Biden, burada iktisat, ırkçılıkla ve iklim değişikliğiyle çabanın de başka öncelikleri olduğunu ilan etti.

Trump, 90’lardan beri ikinci devir seçilemeyen birinci Lider

Resmi olmayan sonuçlara nazaran Donald Trump, ABD’de 1990’lardan bu yana ikinci periyot seçilmeyi başaramayan birinci lider oldu.

Trump seçim grubu bir çok eyalette sonuçlara çok sayıda itiraza hazırlanıyor lakin seçim yetkilileri Trump’ın öne sürdüğü formda oylamaya hile karıştığına dair bir ispat bulunmadığını söylüyorlar.

Bu ortada seçimler sonrasında seçilmiş lideri tanıyıp geçiş sürecini başlatmakla vazifeli fotoğraf kurum olan Genel Hizmet İdaresi (General Services Administration) isimli kurum şimdi Biden’ın seçildiğini ilan etmiş değil.

Trump tarafından atanmış olan kurum yöneticisi Emily Murphy’nin şimdi bu ilanı yapacağı konusunda bir belirti yok ve bu yapılana kadar Biden’ın takımı hükümet fonlarını kullanamadığı üzere atama yapacağı federal kurumlarla resmen irtibata de geçemiyor.

Medyada yer alan haberlerde önde gelen Cumhuriyetçi siyasetçiler ortasında Biden’ın zaferine nasıl reaksiyon verecekleri konusunda görüş birliği yo ve bir kısmı seçim sonucunu şimdi kamuoyu önünde kabullenmeyi reddediyor.

Cumhuriyetçilerin Temsilciler Meclisi’ndeki küme lideri Kevin McCarthy Fox televizyonuna verdiği demeçte bütün sayımların ve bütün tüzel itirazların tamamlanmasını beklemek gerektiğini söyledi ve “Ancak ve lakin o vakit Amerika yarışı kimin kazandığına karar verecek” diye konuştu.

Lakin eski Cumhuriyetçi liderlerden George W Bush Biden’ı zaferinden ötürü kutladı ve Amerikan halkının seçimin esasen adil ve sonucun açık olduğuna güvenebileceğini söyledi. Bush ayrıyeten Trump’ı da güçlü bir kampanya yürüttüğünü söyleyerek tebrik etti.

Biden’ın salgınla çaba planında neler var?

Joe Biden, koronavirüs salgınının ciddiyetini kabul etmeyi reddeden ve kamusal tedbirler almaya direnen Trump idaresinden salgınla çaba konusunda çok faklı bir çizgi izleme kelamı verdi.

Biden’ın grubu bütün Amerikan vatandaşlarının sık sık ve sistemli olarak parasız test olabilmesini sağlayacaklarını ve kamuoyuna salgınla uğraş konusunda “açık, dengeli ve ispatlara dayalı” rehberlik sunulacağını söylüyorlar.

Bu hususla ilgili çalışmaları yürütecek “görev gücü”ne eski sıhhat bakanlarından Vivek Murthy ile Amerikan Besin ve İlaç Kurumu’nun eski lideri David Kessler’in liderlik yapacakları anlaşılıyor.

Biden ayrıyeten ülkenin her yerinde maske kullanımı üzere birtakım uyulması mecburî kurallar da koymak istiyor ve bunun binlerce hayat kurtarabileceğini söylüyor. Her bir Amerikalıyı meskenlerinin dışında oldukları vakit maske kullanmaya çağırmayı planlıyor ve eyaletlerin valileri ve mahallî yetkililerden bunu zarurî ilan etmelerini istemeyi düşünüyor.

ABD’de günlük koronavirüs olaylarının sayısı Pazar günü beşinci gün de 100 binin üzerinde seyretti ve ülkede salgın yüzünden hayatını kaybedenlerin sayısı 237 bine çıktı.

Bu ayın başlarında ABD’nin salgınla çaba konusundaki en üst seviyede uzmanı Dr Anthony Fauci kış bastırırken “ülkenin salgın konusunda bundan daha berbat pozisyonda olamayacağını” söylemişti.

Biden ayrıyeten salgının milyonlarca kişinin işini kaybetmesine yol açtığı ABD iktisadını ayağa kaldırma , imalat dalını teşvik etme, alt yapı yatırımları yapma, çocuk bakımını ucuzlatma ve farklı etnik toplumlar ortasındaki uçurumları azaltma yoluyla yaraları sarma kelamı de verdi.

Irkçılıkla uğraş konusunda ne yapacak?

Farklı etnik kümeler ortasındaki gerginlikleri artırmak ve beyaz ırkın üstünlüğünee inanan ırkçı kümeleri kınamamakla suçlanan Trump idaresi akabinde Biden ırkçılıkla uğraşın, idaresinin ana gündem hususlarından biri olacağını söylüyor.

Vaadleri ortasında siyah ve öbür etnik azınlık toplumlarının daha uygun fiyatla konut edinebilmesi, işyerlerinde adil muamele ve daha adil fiyat almaları için çalışmak ve para siyasetlerini yöneten Federal Merkez Bankası’nın ırka dayalı ekonomik uçurumları kapatmaya yönelik tedbirler almasını sağlamak var.

Joe Biden ayrıyeten polisin son bir yıl içinde büyük reaksiyon yaratan ölümlere sebep olan gözaltı sırasında yatırıp diz ile enseye bastırma yoluyla nefes kesme sistemini yasaklamayı, polise savaşlarda kullanılan silahlar verilmesine son vermeyi ve ulusal seviyede polis gücünü denetleyen bir kurul kurmayı istiyor.

Biden infaz sisteminde de ıslahat yapmayı, ülke çapında şu anda iki milyonu aşan ve etnik azınlıkların oransal olarak çok fazla olduğu tutuklu ve hükümlü sayısını azaltmayı ve daha çok “pişmanlık ve iyileşme” süreçlerine odaklanmayı da hedefliyor.

Programında ırk, cinsiyet ve sınıfa dayalı eşitsizlikler yok edilmedikçe adil bir ceza infaz sistemine sahip olunamayacağını söylüyor.

Seçimde sandık çıkışlarında yapılan yoklamalarda ABD seçmeninin oylarını belirleyen faktörler ortasında ırk eşitliği konusunun, iktisattan sonra ikinci sırada geldiğini göstermişti.

Trump ne yapmayı düşünüyor?

Kampanya sözcüsü Tim Murtaugh’nun Reuters ajansına verdiği bilgiye nazaran Lider Trump sonuçlara yaptığı tüzel itirazlara güç vermek hedefiyle ülkenin dört bir yanında seçim kampanyası gibisi mitingler yapmayı planlıyor.

BBC, önde gelen Amerikan medya kuruluşları üzere, Cumartesi günü kritik Pennsylvania ve Nevada eyaletlerinde sona yaklaşan sayımlarda ortayı giderek açan Biden’ın, lider seçilmek için gereksinim duyulan en az 270 seçici konsey delegesini elde ettiği kanaatine vararak bunu ilan etmişti.

O günden beri Trump kamuoyu önünde konuşma yapmadı ama tweetlerinde daha evvelki seçimde hile yapıldığı istikametindeki temelsiz argümanlarını yineledi. Twitter, bu argümanların tartışmalı olduğu notuyla Başkan’ın tweetlerine müdahale etti. Trump kampanyası, Başkan’ın şu etapta mağlubiyetini kabullenmeyi düşünmediğini aşikâr etti.

Trump, medya kuruluşları klasik halde Biden’ın seçilmiş lider olduğunu ilan ettikten sonra da rakibini “kazanmış üzere poz yapmakla” suçladı ve seçimin şimdi sonuçlanmadığında ısrar etti.

Trump ulusal seviyede, Biden’dan milyonlarca oy geride görünse de 70 milyonu aşkın oy almayı başardı.

Cumhuriyetçilerin adayı Trump seçim sonuçlarına bir çok cephede itiraz ediyor.

Sonuçların çok yakın olduğu Georgia’da tekrar sayım yapılacak ve Trump Wisconsin’de de bu türlü bir karar çıkmasını istiyor. Ayrıyeten elinde seçime hile karıştığına dair delil oludğunu söyleyerek mevzuyu Yüksek Mahkeme’ye de götüreceğini söylüyor.

Seçim sonuçlarıne itirazlarıh evvel eyalet mahkemelerine götürülmesi gerekiyor. Eyalet mahkemeleri itirazı kabul ederlerse tekrar sayım buyruğu verebiliyor ve fakat o basamakta Yüksek Mahkeme’ye başvurularak eyalet mahkemesinin kararına itiraz edilebiliyor.

Trump kampanyası Arizona eyaletinde seçim günü kimi seçmenlerin oylarının haksız yere kabul edilmediğini söyleyerek bir müracaat yaptı lakin Arizona seçim yetkilisi açıklamasında Trump grubunun itirazının çok zayıf olduğunu söyledi.

Artık ne olacak?

ABD’de kimi eyaletlerde oy sayımı hala devam ediyor ve en son resmi açıklamalar gelene kadar sonuçlar resmiyet kazanmıyor. Bu resmi kesin sonuçlar çoklukla her bir eyaletin yetkilileri tarafından seçimden haftalar sonra açıklanıyor.

Bu sonuçların 14 Aralık öncesinde belirli olması gerekiyor. Bundan sonra her bir eyalette kazanan partiye nazaran belirlenen 538 seçici şura delegesi 14 Aralık günü bulundukları eyaletlerin başşehirlerinde biraraya gelerek resmen ve son olarak seçimi kimin kazandığını belirleyecekler.

Seçici heyet delegeleri genel olarak bulundukları eyalette seçimi kim kazanmışsa o istikamette oy kullanıyor. Ama birtakım eyaletlerin maddelerine nazaran bu mecburî değil.

Yeni lider, kabinesini belirleyip planlarını yaptığı bir geçiş devrinden sonra 20 Ocak’ta yemin ederek misyonu devralıyor.

Dönem teslim merasimi klasik olarak federal başşehir Washington DC’deki Capitol binasının önündeki merdivenlerde yapılıyor.